Historia wieży ciśnień w Chełmnie
Chełmno jako pierwsze miasto zaboru pruskiego od 1842 roku miało nowoczesne wodociągi – maszyny parowe pompujące wodę, która zaopatrywała całe miasto. Przez następne lata sieć była rozbudowywana i modyfikowana w związku z mniejszymi i większymi awariami.
W związku z rozrostem sieci i liczby odbiorców, zaszła potrzeba unowocześnienia wodociągów – na chełmińskim Rynku w 1867 roku wybudowano pierwszą wieżę ciśnień. Umożliwiała ona dostawę wody na wysokość drugiego piętra. Wieżę ozdobiono figurami symbolizującymi Handel, Wiedzę, Przemysł oraz Wojnę. Dość szybko okazało się jednak, że wybudowana na Rynku wieża nie spełnia swoich wymagań. W mieście budowano coraz wyższe kamienice, ponadto wzrastała też liczba odbiorców wody.
Tak więc 31 sierpnia 1897 roku zlecono bydgoskiemu budowniczemu Heinrichowi Metzgerowi opracowanie nowego stanu wodociągów w mieście w tym wybudowanie nowej wieży ciśnień. Jej budowa została uchwalona przez Magistrat 28 maja 1898 roku. Nową wieżę wybudowano przy ulicy Dominikańskiej, gdzie stoi do dzisiaj.
Starą wieżę przerobiono na magazyn, urządzenia sprzedano świeckiej cukrowni i ostatecznie rozebrano w 1925 roku.
Budowa rozpoczęła się 1 września 1898 roku, a zakończyła 13 kwietnia 1899 roku, tak więc trwała 7 miesięcy i 12 dni. Wieża mierzy 31,26 m wysokości i 9,20 m szerokości u podstawy – wyżej zwęża się i ponownie poszerza. Prace murarskie wieży wykonał mistrz murarsko-ciesielski Wilhelm Frucht z Chełmna, a kocioł do wody wykonał fabrykant R. Peters w Chełmnie.
W szczycie wieży w cynowej puszcze umieszczono wraz z monetą 10 fenigów akt erekcyjny zaopatrzony w pieczęć opłatkową miasta Chełmna. Akt ten został odnaleziony w 1984 roku i umieszczony w Muzeum Ziemi Chełmińskiej.
Wewnątrz na najwyższym poziomie mieściło się naczynie zbiorcze o pojemności 340 m3, a prowadziły do niego kręte schody przylegające do ścian wieży – ich fragmenty na wyższych poziomach zachowały się do dziś. Nowa wieża tłoczyła wodę na wysokość czterech pięter. W związku z budową wieży zainstalowano także dwie pompy zasilane motorami gazowymi.
Swoją neogotycką architekturą wieża wpisała się na stałe w krajobraz miasta. Przybywających do miasta wita już z daleka doskonale widoczna w panoramie, konkurując z wieżami chełmińskich świątyń. Wejście do wieży zdobi ostrołukowy portal. Dawniej znajdowała się nad nim tarcza zegarowa. Wewnątrz naprzeciw drzwi wejściowych na ścianie znajdował się herb Chełmna.
Nowa wieża pracowała dla potrzeb miasta do lat 80. W lutym 1985 roku ze zbiornika spuszczono wodę i wieża ciśnień przestała pełnić swoją funkcję. Służyła miastu i jej mieszkańcom przez 86 lat. Opustoszały obiekt władze miasta sprzedały w 1993 roku prywatnemu właścicielowi i metalowe elementy dawnego wyposażenia zostały zdemontowane.
Źródło: Anna Soborska-Zielińska, 160 lat chełmińskich wodociągów, Wydawnictwo PWR, Chełmno 2002 r.
Dla ciekawskich publikacja udostępniona w kawiarni 😉